Koncerty

Requiem – utwór mityczny

Trudno znaleźć drugi utwór w historii muzyki, który porasta w tyle legend, niczym gęsto zapisany palimpsest. I choć istnieją utwory, których komponowanie również przerwała śmierć autorów, żaden z nich, ani Turandot Pucciniego, ani Lulu Berga, czy X Symfonia Gustava Mahlera, nie budzą takich emocji, jak Requiem d-moll Mozarta.
 

Utworowi od momentu samego zamówienia towarzyszyła aura tajemniczości. W roku 1791 austriacki arystokrata Franz von Walsegg- Stuppach, wysłał anonimowego przedstawiciela do Mozarta, aby ten zamówił mszę żałobną. Sam hrabia von Walsegg słynął z tego, że zamawiał utwory u różnych kompozytorów, a następnie przedstawiał je jako własne kompozycje, wszak był wielkim admiratorem muzyki, niestety ku własnej rozpaczy pozbawionym kompozytorskiego talentu. Utwór zamówiony u Mozarta miał być hołdem pamięci złożonym przez hrabiego zmarłej małżonce Annie. I choć von Walsetgg usiłował przypisać sobie autorstwo Requiem, nigdy mu się to nie udało. I tak dzięki pieniądzom majętnego plagiatora, ale i pragnieniu sławy, europejska kultura muzyczna zyskała jeden ze swych najpiękniejszych klejnotów.
 

Drugi powód dla którego Requiem uchodzi za utwór mityczny, to śmierć kompozytora przed ukończeniem utworu, która przyczyniła się do wielu spekulacji na temat autentyczności kompozycji. Powszechnie przyjmuje się, że oryginalna muzyka Mozarta kończy się na 8. takcie sekwencji Lacrimosa, a resztę dokończył Franz Xaver Süssmayr, utrzymując styl Mozarta. Do dziś sprawa ta budzi kontrowersje.
 

Requiem utrzymane w dramatycznej tonacji d-moll, łączy klasyczną formę z barokowym kontrapunktem i głęboką ekspresją emocjonalną. Monumentalne partie chóralne przeplatają się z lirycznymi fragmentami solowymi, tworząc pełen powagi obraz sądu ostatecznego i nadziei na zbawienie. Szczególnie poruszające są części Dies irae i Lacrimosa, wyrażające grozę i żal wobec śmierci.
 

Tego samego wieczoru zabrzmi także utwór z kręgu muzyki współczesnej, będący opracowaniem sekwencji Lacrimosa, o tym samym tytule. Utwór poświęcony pamięci Krzysztofa Pendereckiego skomponowała Magdalena Cynk.