Historia

TEATR WIELKI W ŁODZI jest artystycznym kontynuatorem swojej znakomitej poprzedniczki – OPERY ŁÓDZKIEJ, której powstanie było efektem pasji i zaangażowania Stowarzyszenia Przyjaciół Opery z jej głównymi przedstawicielami: muzykami – Władysławem Raczkowskim, Tomaszem Kiesewetterem i Mieczysławem Drobnerem oraz Sabiną Nowicką, ówczesną dyrektorką łódzkiego Studium Operowego.
Premiera Strasznego dworu Stanisława Moniuszki  - 18 października 1954 roku, w reżyserii Jerzego Merunowicza, pod batutą Władysława Raczkowskiego była „pierwszym dzieckiem" nowej instytucji (oficjalnie powołanej do życia decyzją Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi z dnia 1 lipca 1954 roku) kierowanej przez Sabinę Nowicką – dyrektora naczelnego i Mieczysława Drobnera – kierownika artystycznego. Przez ponad dziesięć lat Opera Łódzka prezentowała swoje premiery operowe i baletowe na scenach Teatru Nowego i Teatru im. S. Jaracza w Łodzi, by w końcu w 1966 roku otrzymać nową nazwę – TEATR WIELKI W ŁODZI i ... nową siedzibę przy placu Dąbrowskiego.

Wielokondygnacyjny gmach główny Teatru Wielkiego w Łodzi wraz z przewiązką na wysokości pierwszego piętra oraz budynkiem zaplecza technicznego został zbudowany w latach 1949-1964 wg projektu architektonicznego Witolda Korskiego, Józefa Korskiego (ojca) i Romana Szymborskiego, stanowi jednorodną funkcjonalnie i stylowo całość. Jest przykładem klasycyzującego socrealizmu - architektury lat 50. ubiegłego stulecia, jednocześnie dominującym komponentem prestiżowej zabudowy Placu Dąbrowskiego. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dn. 7 września 1976 został wpisany do Rejestru Zabytków Województwa Łódzkiego.

Kolejny rozdział w historii łódzkiej sceny operowej rozpoczęło „mocne uderzenie": pierwsza dyrekcja Teatru Wielkiego w osobach Stanisława Piotrowskiego (dyrektor naczelny) i Zygmunta Latoszewskiego (dyrektor artystyczny), dała – nie tylko łódzkiej – widowni cztery imponujące realizacje, i to dzień po dniu: Halkę Stanisława Moniuszki (19 stycznia 1967), Kniazia Igora Aleksandra Borodina, Straszny dwór Stanisława Moniuszki i Carmen Georgesa Bizeta.
Począwszy od 1967 roku Teatr Wielki przedstawił publiczności ponad 330 premier, wśród których były klasyczne dzieła operowe i baletowe, musicale i operetki, a także kompozycje wybitnych współczesnych twórców polskich. Na scenie Wielkiego miały miejsce prapremiery światowe oper Romualda Twardowskiego Lord Jim oraz Maria Stuart. Tu odbyły się głośne inscenizacje dzieł Krzysztofa Pendereckiego Diabły z Loudun i Ubu król. Bogatą historię repertuaru Teatru Wielkiego tworzyli tej miary artyści, co m.in.: reżyserzy: R. Sykała, K. Dejmek, M. Fołtyn, A. Hanuszkiewicz, M. Prus, M. Weiss-Grzesiński, R. Peryt, W. Zawodziński, scenografowie: H. Poulain, F. Starowieyski, M. Kołodziej, M. Stańczak, A. Kreuz-Majewski oraz znakomici dyrygenci: B. Wodiczko, B. Madey, A. Wicherek, T. Wojciechowski, W. Michniewski, E. Michnik, T. Kozłowski i wybitni choreografowie: F. Parnell, W. Borkowski, C. Drzewiecki, T. Kujawa, E. Wycichowska, A. Fodor, L. Massine, G. Veredon, G. Madia.

Żadne jednak sukcesy Teatru nie byłyby możliwe gdyby nie znakomici soliści i poszczególne zespoły, którzy na przestrzeni wszystkich tych lat byli i są jego największą siłą. Dowodem rosnącej rangi Teatru Wielkiego były gościnne występy na jego scenie gwiazd światowej wokalistyki (Victoria de Los Angeles, Fedora Barbieri, Kiri Te Kanawa, Daniela Dessi, Barbara Hendrix, Angela Georgiu, Aleksandra Kurzak, Nicolai Gedda, Renato Bruson, Jose van Dam, Placido Domingo, Franco Bonisolli, Andrea Bocelli, Jose Cura, Robero Alagna.), a także zaproszenie Teatru na stagione w Teatro Vittorio Emanuele (m.in.: Aida i Lucia di Lammermoor ) oraz w Operze w Lyonie (Halka i Straszny dwór).
 
Od 1968 roku Teatr Wielki w Łodzi jest organizatorem międzynarodowego festiwalu sztuki baletowej pn. Łódzkie Spotkania Baletowe. Podczas 25 dotychczasowych edycji (festiwal odbywa się co dwa lata) w Łodzi gościły wszystkie najważniejsze zespoły baletowe z całego świata, a wśród nich m.in.: Balet XX Wieku Maurice Béjarta, Nederlands Dans Theater, Sadler's Wells Royal Ballet, Ballet Rambert, Cullberg Ballet, Batsheva Dance Company, Balet Teatru Bolszoj z Moskwy, Sankt-Petersburski Teatr Baletu Borysa Ejfmana, Ballet Nacional de Cuba Alicji Alonso, a także wszystkie zespoły baletowe polskich teatrów muzycznych.

Wraz z reformą administracyjną kraju począwszy od 1 stycznia 1991 roku  Teatr Wielki w Łodzi stał się Instytucją Kultury Samorządu Województwa Łódzkiego, co poprzez stabilizację organizacyjno-finansową stwarza możliwości dalszego rozwoju Teatru Wielkiego i kontynuacji linii repertuarowej, zbudowanej z najwybitniejszych pozycji operowych i baletowych klasyki światowej, a także dzieł kompozytorów współczesnych o najwyższym poziomie artystycznym. Od 2020 roku Teatr Wielki w Łodzi jest współprowadzony przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

W 2012 roku, dzięki środkom pozyskanym z Funduszu Europejskiego, budynek Teatru Wielkiego w Łodzi przeszedł gruntowną, pierwszą od ponad 40. lat, modernizację (szczegóły projektu – na podstronie „Projekty unijne”). W tym czasie opera nie zaprzestała działalności i swoje spektakle prezentowała na scenie Teatru im. S. Jaracza, a także w innych miejscach Łodzi. Pierwsza premiera po remoncie odbyła się 6 kwietnia 2013 roku a była nią nigdy w Łodzi nie wystawiana opera Gaetana Donizettiego Anna Bolena.

Teatr Wielki w Łodzi jest dwukrotnym laureatem plebiscytu Energia Kultury – łódzkiej nagrody kulturalnej za organizację Koncertu Placida Domingo w 2009 roku oraz za spektakl Straszny dwór w reżyserii Krystyny Jandy pod kierownictwem muzycznym  Piotra Wajraka w 2014 a przede wszystkim zdobywcą wielu Złotych Masek – najważniejszych nagród teatralnych.
 
W 2019 roku dzięki  środkom pozyskanym z Funduszy Unijnych,  jako jedna z pierwszych tego typu placówek w Polsce, Teatr Wielki w Łodzi stworzył Cyfrowe Muzeum, w którym w obecnej chwili można zobaczyć ponad 12 tysięcy zdjęć, ponad 300 plakatów i afiszy oraz ponad 800 kostiumów w wersji 3D. Cyfrowe Muzeum Teatru Wielkiego w Łodzi to również gry i zabawy nie tylko dla najmłodszych, oczywiście związane z operą, muzyką i teatrem.